Diversiteit door eenheid, of juist andersom?

Amitai Etzioni is een Amerikaanse socioloog. Hij schreef over het belang van een zorgvuldige balans tussen individuele rechten en maatschappelijke verantwoordelijkheden. Zijn werk had grote invloed op wereldleiders zoals Helmut Kohl, Tony Blair, Jimmy Carter, Bill Clinton en Jan Peter Balkenende. Hij is van mening dat er eerst eenheid moet zijn voordat diversiteit kan volgen.

De laatste jaren zien we dat lokale en landelijke politiek steeds meer centraal bepaald wordt door internationale organisaties. Het gevolg is dat we bewegen naar een nieuwe globale samenleving die zogenaamd alleen maar voordelen lijkt te hebben.

Ten eerste is natuurlijk het voordeel van comfort. Reizen, handel drijven, communicatie, besturen, relaties leggen; alles is gemakkelijk en veilig.

Vervolgens wordt verteld dat de aanpak van de grote wereldproblemen alleen effectief is als we dat gezamenlijk en op dezelfde manier doen.

Tenslotte wordt uitgegaan van één unieke universele, vaak wetenschappelijk onderbouwde, waarheid. Er is geen discussie nodig, de feiten spreken voor zich.

Wat wil je nog meer zou je zo denken!

De te hoge prijs

Toch komen al deze voordelen komen tegen een hele hoge prijs. Deze kosten van zijn echter verborgen en worden pas veel later duidelijk. Tenminste, als we dan nog in staat zijn om dat inzicht te krijgen.

Allereerst zorgt al het gemak ook voor mentale atrofie; het langzaam afsterven van ons denkvermogen. Wie kan nu nog met een papieren kaart navigeren? Wie heeft nog de skills om écht een gesprek te voeren met iemand? Weet iemand wat de hoofdstad van Kroatië is zonder zijn device te pakken? We zijn enorm afhankelijk geworden.

Ten tweede, de centraal geleide oplossingen voor de wereldproblemen zijn gebaseerd op allerlei aannames, generalisaties en versimpelingen. Als je te maken hebt met een onbekende vijand, dan is het bloedlink om al je eieren in één mand te leggen en te hopen dat dit de oplossing gaat zijn. En in hoeverre is de uniforme oplossing niet meer dan een afleiding om een veel groter onderliggend systemisch probleem te maskeren?

Als laatste, wetenschappelijke waarheid heeft een levensduur van ongeveer 10 jaar. Vroeger werd door Amerikaanse doktoren verteld dat roken goed was voor je gezondheid. En vandaag de dag, is koffie of alcohol nu wel of niet goed voor je gezondheid? Het hangt er nogal vanaf wie je het vraagt. De waarheid van vandaag hoeft niet die van morgen te zijn.

Ik zie juist dat de kloof tussen de mensen en de politiek steeds wijder wordt. De geforceerde uniformisering leidt naar een globale monocultuur die veel destructiever is dan we beseffen.

Eenheid door diversiteit

Terug naar de gedachte van Etzioni. Ik denk het tegenovergestelde: eenheid door diversiteit. Eenheid, in telkens zijn eigen unieke vorm, volgt vanzelf uit diversiteit van het leven. Door het ontdekken van je eigen uniekheid kun je pas begrijpen wie je bent in relatie tot anderen en hoe we hetzelfde zijn. Het is een continu en dynamisch proces.

Ik geloof juist dat het mooie aan mens zijn juist te maken heeft met uniek zijn. Dat we allemaal anders denken en anders doen. Natuurlijk zorgt dat af en toe voor wrijving, maar juist vanuit dat contrast worden ook weer nieuwe dingen gecreëerd.

Wat denk jij? Diversiteit door eenheid or eenheid door diversiteit? Laat het weten in de comments.

foto: screenshot van de film The Life of Brian waar het volk tegelijk en uniform roept dat ze allemaal individuen zijn. Behalve eentje dan.