Stan: Er moeten meer mensen ontslag nemen!

Ik interviewde Stan Lenssen, bedenker van de Vrije Werker. Stan leert ondernemende mensen zo te werken dat ze altijd vrij zijn. Vrijheid is een belangrijk thema op Neem Ontslag! en ik was dan ook erg blij dat ik Stan kon interviewen.

Hallo Stan, wat deed je voordat je de Vrije Werker bedacht?

Ik begon mijn carrière in de jaren 80 als manager, nadat ik Bedrijfskunde had gestudeerd en een MBA had behaald. Na een half jaar gewerkt te hebben voor een grote multinational in de consumenten electronica, werd het me snel duidelijk. Ondanks al mijn opleidingen, kon ik eigenlijk helemaal niets. Mijn taak was in feite om het budget op te maken. Er werd werk bedacht, het was zinloos, maar toch werd het belangrijk gevonden in het bedrijf.

Gelukkig kwam ik in die tijd ook in aanraking met geautomatiseerde systemen en kon me snel wegwijs maken in deze wereld. Ik nam ontslag en begon te werken in de automatisering. Uiteindelijk kwam ik bij een grote ICT dienstverlener terecht, waar ik vooral met kleine klanten werkte en dat beviel uitstekend. Ik kwam er achter dat ik juist met mensen wilde werken. Ik heb er met veel plezier gewerkt, maar toch op een gegeven moment ontslag genomen.

En waarom was dat?

Ik wilde altijd al voor mijzelf beginnen. De trigger om ontslag te nemen was dat ik het vervelend vind als andere mensen mij sturen in een bepaalde richting. Ik wil zelf die richting bepalen. Voor mij moet werk zo leuk zijn dat het elke dag plezier geeft. De motivatie moet niet komen omdat een ander zegt dat je het moet doen.

Daarnaast wilde ik vrijheid hebben. Ik wilde niet terecht komen in die fuik van het hebben van je hypotheek, je gezinnetje, je vakantie, je schulden en bezittingen en daar moet je het dan maar mee zien te doen. Op je 65e ben je dan pas weer vrij. Weet je, werk heeft een heel vervelende klank gekregen; je werkt van 9 tot 5… en daarna ben je pas vrij.

Hoe is dit zo gekomen eigenlijk?

Vroeger leefden we één met de natuur. We gingen jagen of groente verbouwen. Het was misschien niet allemaal even makkelijk maar de mensen waren wel vrij. We hadden niet het contrast tussen “nu ben ik aan het werk” en “nu ben ik vrij”.

Toen kwam de Industriële Revolutie. En op zich klonk dat heel aantrekkelijk. De machines namen een hoop werk uit handen, maar tegelijkertijd hadden de machines wel een nadeel. Ze moesten namelijk bediend worden door mensen, 24 uur per dag. De werknemers kregen ook huisvesting aangeboden vlakbij het werk, zodat ook de rest van de familie (vrouw en kinderen) mee konden draaien in de fabrieken.

Daarmee is de analogie van gevangenis ontstaan. Je hele leven werd in beslag genomen. Je mocht niet vluchten, je was eigendom geworden van de fabriek. In feite was het slavernij met een fooi er bij. En dat idee heeft zich genest in ons hoofd. We zijn nu zo’n 6 generaties verder en de arbeidsvoorwaarden zijn enorm verbeterd. Dankzij de vakbonden zijn de werktijden veranderd en daar is onze 9 tot 5 cultuur uit ontstaan. Het werk is aangenamer geworden, maar er is echter niets fundamenteels veranderd aan de vrijheid. Als het zondagavond is, begint het al te borrelen bij veel mensen. Morgen moeten ze weer naar het werk. Ook als mensen op vakantie zijn, begint het al te knagen een week voordat ze weer terug moeten.

Waarom doet men er niets aan?

Veel mensen zijn kuddedieren, ze lopen met iedereen mee. Toch hoor je heel vaak dat mensen graag voor zichzelf willen beginnen, maar niemand die het doet. Deze mensen zitten gevangen in een gouden kooi. Ze hebben altijd wel een reden paraat om geen ontslag te nemen. Ze hebben een hypotheek, status, kinderen. Uiteindelijk is het gewoon een keuze. Er zijn ook genoeg ondernemers met torenhoge hypotheek en veel kinderen. De risico’s zijn een stuk minder groot dan men denkt… als je maar loslaat van de nutteloze materiële behoeftes. Je besteedt nog geen 10% van je inkomen aan eten en drinken. Je kunt voor veel minder rondkomen dan je denkt.

Mensen zien helaas niet in wat je kan ervaren als je in vrijheid leeft. Je kunt dan je creatieve ei kwijt. Dat is zoiets fantastisch, maar als je altijd in de gevangenis hebt gezeten, weet je niet wat dat is. En dat houdt mensen vast in deze gouden gevangenis.

In hoeverre kunnen mensen gemotiveerd worden om die stap te maken?

De grote angst is de angst voor het onbekende. Echter, veel zekerheden zijn geen zekerheden. Wij zijn zo gewend aan zekerheden dat als er iets op ons pad komt, dan moeten we een oorzaak hebben. We kunnen het niet vatten dat er dingen gebeuren die we niet zelf in de hand hebben.

Ondernemers zijn gewend om met onzekerheden om te gaan. Ondernemers staan heel anders in het leven dan mensen die in loondienst zijn. Werknemers hebben het over zekerheden, het pensioen en hoe slecht het bij de baas geregeld is. Het gaat bijna nooit over hoe leuk het werk is. Als je praat met ondernemers, gaat het nooit over pensioen. Ondernemers zitten niet te wachten op bescherming van vakbonden of overheid. Het gaat bij hen veel meer over immateriële dingen. Mensen ondernemen omdat ze hun eigen ding willen doen. De meeste ondernemers / zzp-ers hebben het misschien qua financiën minder, maar ze weten wel waarom ze het doen! De binding met het eigen product of service is veel groter. Mensen in loondienst, zeker bij grote bedrijven, hebben geen idee waar hun salaris vandaan komt. Het salaris is niet gerelateerd aan de prestatie.

Hoe zie jij de toekomst?

Ik zie dat grote bedrijven op termijn gaan verdwijnen. Grote bedrijven worden steeds kleiner en ontslaan mensen, die ze vervolgens weer inhuren als zelfstandige professionals. Nieuwe bedrijven komen op de markt om deze steeds groter wordende groep van Vrije Werkers te faciliteren in acquisitie, netwerken en andere diensten.

Je ziet dit ook in de filmindustrie. Bij grote filmprojecten heb je een producer die zelfstandigen bij elkaar brengt gedurende de periode van productie. Na afloop gaat ieder weer zijn eigen weg. Dit gebeurt ook steeds meer in de bouw. Kijk eens naar Open Source software, hét voorbeeld van deze tijd om een technologisch hoogstand product te maken op vrijwilligersbasis. Waarom zou dat niet kunnen met een automobiel?

Heb je een boodschap voor de lezers van Neem Ontslag?

Er moeten meer mensen ontslag nemen! Maar waar haal je het lef vandaan om ontslag te nemen? Door op zoek te gaan naar je heilige vuurtje. Duik terug in jezelf en vind waar je passie ligt. De een heeft dat met het milieu, de ander met maatschappelijke zaken en de derde heeft iets creatiefs. Ontdek dat en als je dat hebt, dan neem je ontslag en ga je daar mee aan de slag. Het geld komt vanzelf, je gaat vanzelf een weg vinden om daar je brood mee te verdienen. Je komt vanzelf de juiste mensen tegen op je pad die je zullen helpen. Je moet er wel hard voor werken, maar juist omdat je het leuk vindt, voelt het niet als werk, het is net als vakantie!

Bedankt voor dit interview, Stan!

Stan organiseert o.a. ook workshops en Vrije Werkkringen waarin je creatief en overtuigend leert schrijven.